1-جوان گرایی
اسلام دامنه سنی آموزش را از مهد تا لحد قرار داده است، در خصوص تربیت نیز اسلام گرچه تا قبل از چهل سالگی را مهم شمرده است، محدودیتی قائل نشده است با این همه،اسلام به همه مراحل رشد و تکامل انسان به یک چشم ننگریسته است، برخی دوران را بر برخی مقدم دانسته و آن را از نظر تعلیم و تربیت حائز اهمیت ویژه دانسته است در این میان، دوران جوانی برای تعلیم و تربیت دینی و اسلامی حساب جداگانه ای دارد.
2-تفرد
تفرد از اصول بنیادین تعلیم و تربیت است و بدین معناست که هر انسان، هر چند شباهت هایی با دیگران دارد، دارای خصوصیات جسمی، ویژگی های روانی و توانایی های مختص ذهنی، هوشی و ادراکی متمایز با دیگران است که او را موجودی مستقل، تام و فردی خاص می سازد. این ویژگی ها به منزله تفاوت های فردی، بسیار دامنه دار و وسیع است و در اخلاق، رفتار و استعداد افراد در ساحت های گوناگون زندگی کاملا مشهود است توجه به این تفاوت ها در ساحت تعلیم و تربیت دینی و اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
3-تفاوت های اجتماعی
تفاوت های اجتماعی در مقابل تفاوت فردی (تفرد) است و منظور از آن هر نوع تفاوتی است که متکی بر تفاوت های درونی فرد نباشد و ناشی از موقعیت و جایگاه وی در جامعه و اجتماع باشد؛ خواه جایگاه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و غیر آن.
به نظر می رسد مبحث تفاوت های اجتماعی اساسا در مباحث علوم تربیتی معاصر جایی ندارد و از اختصاصات نظام های تعلیم و تربیت دینی و به طور خاص از ویژگی های تعلیم و تربیت اسلامی است.
4-خانواده گرایی
تربیت فرزندان از اولین امور مهم خانه، مدرسه و جامعه است. همه این عوامل در تربیت فرزندان به سمت مثبت و منفی دخالت دارند، اما حقیقت آن است که تأثیر محیط خانه و خانواده از میان این عوامل، و به شکلی چشمگیر در تربیت و به خصوص در تربیت دینی فرزندان افزون تر است به گونه ای که باید آن را از دو عامل دیگر ممتاز شناخت.
5-فطرت گرایی
بخش اصلی و اساسی هدف تعلیم و تربیت اسلامی، شکوفایی فطریات انسان است. در این نظام، شکوفایی هدفی است برای همه انسان ها و همه می توانند به شکوفایی دست یازند.
انسان ها برای شکوفا شدن باید خود را کشف کنند، بفهمند که چه ویژگی ها و طبیعتی دارند و اینکه چه می توانند بشوند. قدم اول در این راه باور داشتن جنبه های ذاتی و پنهان وجود آدمی است. قدم دوم این است که به انسان یاد داده شود چگونه هویت خود را باز شناسد چگونه خویش را شکوفا سازد، و برای شکوفایی چه چیز را انتخاب کند و چه چیز را نادیده بگیرد چه چیز را انجام دهد و از چه چیزی دوری جوید.
6-گزیده محوری
یکی از محورهای تربیتی، محتوای آن است که باید به آن توجه کرد. محتوای تربیت است که به متربیان آموخته و از آنان خواسته می شود ذهن و رفتار خود را با آن تطبیق دهند. در اسلام، دانش از ارزش وافری برخوردار است ولی هر دانشی مورد توجه اسلامی نمی باشد بلکه دانشی بیشتر مورد نظر است که منفعتی داشته و به کمال انسان کمک کند در نتیجه محتوای آموزشی دینی افزون بر اینکه باید بر پایه باورها و اصول مسلم مکتبی تنظیم شود باید گزینش نیز بشود.
برگرفته از:علی اکبر زهره کاشانی، مجله اسلام و پژوهش های تربیتی شماره2
انتهای پیام |