حقیقت دحو الارض
«دَحو» به معنای گسترش است و بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض) گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود. این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند. از طرف دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی ها و بلندی ها یا شیب های تند و غیرقابل سکونت بود. بعدها باران های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره ها گستردند. اندک اندک زمین هایِ مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن، دَحو الارض نام گذاری می شود.
فضیلت روز دحو الارض
روز بیست و پنجم ذیقعده، هم زمان با دحوالارض یعنی گسترش یافتن زمین است. در شب این روز نیز بر اساس روایتی از امام هشتم علیه السلام حضرت ابراهیم و حضرت عیسی علیهما السلام به دنیا آمده اند. همچنین این روز به عنوان روز قیام امام زمان مهدی موعود (عج) معرفی شده است. نیز روز دحوالارض، جزء چهار روز معروفی است که روزه آن پاداش فراوان داشته و ثواب هفتاد سال روزه گرفتن دارد.
دحو الارض در قرآن
به گفته مفسّرین، ایه شریفه «وَالْاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها؛ و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد» (نازعات:30) اشاره به دحوالارض دارد و «منظور از آن نیز این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلی درآمدند.» و نخستین برآمدگی نیز که آشکار شد، کعبه بوده است.
در این باره در ایه دیگری به بیانی دیگر می خوانیم: «وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد». (رعد: 3)
در تفسیر این آیه نیز آمده است:
«خداوند زمین را به گونه ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال ها و سراشیبی های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه ها و تبدیل سنگ ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت؛ درحالی که چین خوردگی های نخستین آن، به گونه ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی دادند»
بنای آسمان و گسترش زمین(دحوالارض) در قرآن
خلقت زمین و آسمان [تفسیر آیات 9 - 12 سوره فصلت]
برنامه های معنوی و اعمال مخصوص شب و روز دحو الارض
زمین، گاهواره زندگی انسان و تمام موجوداتِ زنده است، که با تمام کوه ها، دریاها، درّه ها، جنگل ها، چشمه ها، رودخانه ها، معادن و منابع گران بهایش، نشانه ای از نشانه های آفریدگار به شمار می آید که آن را گسترانیده است. روز دحو الارض روز گسترش زمین روز بسیار مبارکی است و آداب و اعمال ویژه ای دارد: از جمله:
روز دحوالارض از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است و در روایتی آمده است که روزه اش مثل روزه هفتاد سال است؛ و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت بسر آورد از برای او عبادت صد سال نوشته شود؛ و هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد برای کسی که در این روز روزه دار باشد استغفار می کنند. و این روزی است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری است و از برای این روز به غیر از روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل وارد است.
دعای روز دحو الارض
اللّهُمَّ داحِيَ الْکَعْبَةِ وَ فالِقَ الْحَبَّةِ وَ صارِفَ اللَّزِبَةِ [2] وَ کاشِفَ الْکُرْبَةِ، اسْأَلُکَ فِي هذا الْيَوْمِ، مِنْ أَيّامِکَ الَّتِي اعْظَمْتَ حَقَّها، وَ قَدَّمْتَ سَبْقَها، وَ جَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً، وَ الَيْکَ ذَرِيعَةً، وَ بِرَحْمَتِکَ الْوَسِيعَةِ انْ تُصَلِّيَ عَلى مُحَمَّدٍ، الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثاقِ، الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاقِ، فاتِقِ کُلِّ رَتْقٍ، وَ داعٍ الى کُلِّ حَقٍّ، وَ عَلى اهْلِ بَيْتِهِ الأَطْهارِ الْهُداةِ الْمَنارِ، دَعائِمِ الْجَبَّارِ، وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ.
وَ أَعْطِنا فِي يَوْمِنا هذا مِنْ عَطائِکَ الْمَخْزُونِ، غَيْرِ مَقْطُوعٍ وَ لا مَمْنُونٍ، تَجْمَعْ لَنا التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الاوْبَةِ، يا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ اکْرَمَ مَرْجُوٍّ، يا کَفِيُّ يا وَفِيُّ، يا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ، الْطُفْ لِي بِلُطْفِکَ، وَ اسْعِدْنِي بِعَفْوِکَ، وَ ايِّدْنِي بِنَصْرِکَ، وَ لا تُنْسِنِي کَرِيمَ ذِکْرِکَ، بِوُلاةِ امْرِکَ وَ حَفَظَةِ سِرِّکَ، وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوائِبِ الدَّهْرِ الى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ، وَ اشْهِدْنِي أَوْلِيائَکَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي [3] وَ انْقِطاعِ عَمَلِي وَ انْقِضاءِ اجَلِي.
اللَّهُمَّ وَ اذْکُرْنِي عَلى طُولِ الْبِلى إِذا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْباقِ الثَّرى، وَ نَسِيَنِي النَّاسُونَ مِنَ الْوَرى، وَ احْلِلْنِي دارَ الْمُقامَةِ، وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْکَرامَةِ، وَ اجْعَلْنِي مِنْ مُرافِقِي أَوْلِيائِکَ وَ اهْلِ اجْتِبائِکَ وَ أَصْفِيائِکَ، وَ بارِکْ لِي فِي لِقائِکَ، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الأَجَلِّ، بَرِيئاً مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ.
اللَّهُمَّ وَ اوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّکَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ اهْلِ بَيْتِهِ، وَ اسْقِنِي مَشْرَباً رَوِيّاً سائِغاً هَنِيئاً لا اظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لا عَنْهُ أُذادُ [4]، وَ اجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زادٍ وَ أَوْفى مِيعادٍ يَوْمَ يَقُومُ الأَشْهادُ.
اللّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبابِرَةَ الأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ لِحُقُوقِ أَوْلِيائِکَ الْمُسْتَأْثِرِينَ.
اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعائِمَهُمْ، وَ اهْلِکْ أَشْياعَهُمْ وَ عامِلَهُمْ، وَ عَجِّلْ مَهالِکَهُمْ،وَ اسْلُبْهُمْ مَمالِکَهُمْ، وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسالِکَهُمْ، وَ الْعَنْ مُساهِمَهُمْ وَ مَشارِکَهُمْ.
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيائِکَ، وَ ارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظالِمَهُمْ، وَ اظْهِرْ بِالْحَقِّ قائِمَهُمْ، وَ اجْعَلْهُ لِدِينِکَ مُنْتَصِراً، وَ بِأَمْرِکَ فِي أَعْدائِکَ مُؤْتَمِراً، اللّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکَةِ النَّصْرِ وَ بِما الْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الامْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِماً لَکَ حَتّى تَرْضَى، وَ يَعُودَ دِينُکَ بِهِ وَ عَلى يَدَيْهِ جَدِيداً غَضّاً، وَ يُمَحِّصَ الْحَقَّ مَحْصاً، وَ يَرْفَضَ الْباطِلَ رَفْضاً.
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلى جَمِيعِ آبائِهِ، وَ اجْعَلْنا مِنْ صَحْبِهِ وَ اسْرَتِهِ، وَ ابْعَثْنا فِي کَرَّتِهِ حَتّى نَکُونَ فِي زَمانِهِ مِنْ أَعْوانِهِ، اللّهُمَّ ادْرِکْ بِنا قِيامَهُ، وَ اشْهِدْنا أَيَّامَهُ، وَ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِ السَّلامُ، وَ ارْدُدْ إِلَيْنا سَلامَهُ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ .[1]